ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...
ISSN (Online) 2812-9636
INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac
AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić
TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović
AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Dr Marijana Mraović
Dr Miroljub Manojlović
Nataša Milošević Dulić
Mirjana Stepanović
Pavle R. Srdić
Dubravka Duca Marković
POČETAK
1.10.2021.
STATUS:
U toku
___________________________
KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082
U oktobru 1915. godine nemačka 11. armija, jačine tri korpusa (sedam divizija), imala je za zadatak da iz Banata prema Braničevu forsira Dunav i dejstvuje velikomoravskim strategijskim pravcem.
Na desnoj dunavskoj obali nalazila se 3. armija jačine dve divizije i dva odreda. Branila je front od Golupca do Grocke. Posle dvodnevne artiljerijske pripreme iz 460 artiljerijskih oruđa, Nemci i Austrougari su 7. oktobra u 7 časova, pod zaštitom jake unakrsne artiljerijske vatre iz Dubovca, Palanke i Bazjaša, otpočeli prelaz Dunava. Već sutradan, 4. i 10. korpus su uspeli da prebace glavne snage na desnu obalu Dunava, dok je 3. korpus jednu diviziju prebacio u Godomin, a jednu na Smederevsku adu.
Videći ozbiljnu situaciju kod 3. armije i veliku nadmoć u snazi i artiljeriji kod nemačke 11. armije, Vrhovna komanda naređuje komandantu Timočke vojske da Šumadijsku diviziju prvog poziva odmah uputi železnicom do Osipaonice i stavi je na raspolaganje komandantu 3. armije.
Na požarevačkom odseku vodila se uporna borba preko celog dana 9. oktobra, naročito kod sela Petke, Kostolca i Dubravice. 10 oktobra srpske trupe su se povukle na liniju Brežane – Ćirikovac. Požarevac je napao 4. rezervni korpus. U teškim borbama sa velikim gubicima napredovale su 1. bavarska i 105. pešadijska divizija, kao i cela 107. pešadijska divizija protiv srpskih položaja.
Treća srpska armija, pod komandom đenerala Pavla Jurišića Šturma, 13. oktobra je morala da napusti Požarevac. Nakon toga Nemci su u toku 14. i 15. oktobra izbili na liniju Golubac – Češljeva bara – Smoljinac – Ljubičevo – Vranovo brdo – Vučak – Pavlica.
Istovremeno, bugarski napad s leđa i presecanje pravca u dolini Morave i Vardara doveo je srpsku vojsku u vrlo težak položaj. Vrhovna komanda naredila je 15. oktobra 1915. armijama da se povlače sa severnog fronta, a 3. armija pravcem Požarevac – Popović – Ćuprija i Smederevo – Rača – Bagrdan.
Građani su, kako se neprijatelj približavao gradu, u sve većem broju napuštali svoje kuće i evakuisali se prema Petrovcu i Svijalncu. Primopredaja varoši odigrala se u obližnjem selu Petka gde je bila Nemačka komanda. Građani Požareca su 14. oktobra predali varoš nemačkom komandantu pukovniku Francu Hejdlu.
Od 2. januara 1916. godine Požarevac sa okrugom pripojen je bugarskoj okupacionoj zoni.
(Prema: M.Pajović, J.Nikolić, Dva veka vojske u Braničevu, MC „Odbrana“ i Istorijski arhiv Požarevac, Beograd-Požarevac, 2013, 133-143; Grupa autora, Srbija i Braničevo u Velikom ratu 1914-1918, Istorijski arhiv Požarevac, Požarevac, 2014, 202-208)
Podsećamo vas na izuzetno teške događaje od pre 110 godina. Stoga, kao arhivaliju meseca oktobra objavljujemo fotografiju ulaska nemačkih trupa u bombardovani Požarevac, 14. oktobra 1915. godine.
Fotografija: Ulazak nemačkih trupa u bombardovani Požarevac – hotel „Grand“ u plamenu, 14. oktobar 1915. godine; Istorijski arhiv Požarevac, Zbirka digitalnih medija 2005- , Digitalna kolekcija D. Šaler
Odabrala: dr Jasmina Nikolić, arhivski savetnik
© 2021 ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC. SVA PRAVA ZADRŽANA.
